Chương trình mới lớp 10 có gì khác biệt? Những thay đổi so với chương trình cũ

Chương trình mới lớp 10. Từ năm học 2022 – 2023, học sinh lớp 10 sẽ chính thức học sách giáo khoa mới theo chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018. Vì vậy phụ huynh, học sinh chuẩn bị lên lớp 10 cần nắm được các thông tin cơ bản liên quan đến vấn đề này, đồng thời chủ động chuẩn bị sớm để tránh hoang mang và nhanh chóng thích nghi khi bước vào năm học đầu cấp. 

Chương trình GDPT mới 2018 cụ thể hóa mục tiêu giáo dục phổ thông, giúp học sinh làm chủ kiến thức phổ thông, biết vận dụng hiệu quả kiến thức, kĩ năng đã học vào đời sống và tự học suốt đời, có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, biết xây dựng và phát triển hài hoà các mối quan hệ xã hội, có cá tính, nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú, nhờ đó có được cuộc sống có ý nghĩa và đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước và nhân loại.

 

Trong đó, Chương trình giáo dục trung học phổ thông giúp học sinh phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân, khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động, khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới.

 

Mục tiêu cốt lõi của chương trình GDPT 2018 là giúp học sinh hình thành và phát triển những năng lực chung: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Trong đó những năng lực đặc thù được hình thành, phát triển chủ yếu thông qua một số môn học và hoạt động giáo dục nhất định: năng lực ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực khoa học, năng lực công nghệ, năng lực tin học, năng lực thẩm mĩ, năng lực thể chất. Hiện tại, Bộ GD&ĐT áp dụng chương trình mới dành cho 2 khối là lớp 6 và lớp 10 trên địa bàn toàn quốc.

Để thực hiện cũng như cụ thể hóa mục tiêu cốt lõi của chương trình giáo dục phổ thông mới, Bộ GD&ĐT đã đề ra chủ trương “Một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa”. Vì vậy phụ huynh và học sinh cần hiểu đúng về vai trò của SGK trong chương trình mới, cần hiểu rằng SGK chỉ là tài liệu tham khảo trong quá trình dạy và học, trong khi đó chương trình mới là pháp lệnh.

 

Sách giáo khoa lớp 10 năm học 2022-2023 sẽ thay đổi so với hiện hành. Bộ GD&ĐT đã phê duyệt 44 đầu sách giáo khoa lớp 10 thuộc 3 bộ sách: Kết nối tri thức với cuộc sống, Chân trời sáng tạo và Cánh diều.

 

Học sinh sẽ học sách giáo khoa mới với nhiều bộ từ các nhà xuất bản khác nhau chứ không thống nhất chỉ 1 bộ sách giáo khoa như trước đây.

 

Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh và các em học sinh có thể tham khảo thêm bài viết: Những thay đổi trong chương trình lớp 10 mới để có thể nắm được tổng quan các kiến thức các môn học trong chương trình mới.

 

Thay đổi về môn học: Học sinh sẽ học ít môn hơn và được lựa chọn theo năng khiếu, sở thích của mình.

Ở chương trình hiện hành, học sinh phải học 17 môn và hoạt động giáo dục (tính cả môn tự chọn là 18). Với chương trình mới, học sinh sẽ chuyển từ học toàn diện, đều tất cả các môn sang dạy theo định hướng nghề nghiệp, học sinh được chọn một số môn, một số nội dung sao cho phù hợp với sở trường và mong muốn. Đồng nghĩa với việc học sinh sẽ học ít môn hơn.

 

Theo đó, các em phải học bảy môn và hoạt động giáo dục bắt buộc gồm Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng an ninh, Hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp, Nội dung giáo dục của địa phương.

 

Bên cạnh đó, các em chọn năm môn lựa chọn khác từ ba nhóm môn (mỗi nhóm chọn ít nhất một môn): 

Đây là điểm mới hoàn toàn so với hiện tại, với định hướng nghề nghiệp rất cao. Theo đúng lý thuyết, nếu để học sinh tự lựa chọn, có 108 cách chọn năm môn này. 

 

Bên cạnh đó, học sinh phải lựa chọn ba cụm chuyên đề sao cho phù hợp với nguyện vọng bản thân và khả năng tổ chức của nhà trường. Đây cũng là điểm khác biệt. Cụ thể, mỗi môn học Ngữ văn, Toán, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật có một số chuyên đề tạo thành cụm chuyên đề của môn học, nhằm thực hiện yêu cầu phân hóa sâu, giúp học sinh tăng kiến thức và kỹ năng thực hành để giải quyết các vấn đề thực tiễn, đáp ứng yêu cầu định hướng nghề nghiệp.

 

Chẳng hạn, Ngữ văn lớp 10 có các chuyên đề Tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học dân gian; Sân khấu hóa tác phẩm văn học; Đọc, viết và giới thiệu một tập thơ, truyện ngắn hoặc tiểu thuyết.

 

Ngoài các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc và lựa chọn trên, chương trình có hai môn tự chọn là Tiếng dân tộc thiểu số và Ngoại ngữ 2.

 

Theo giải thích của Bộ GDĐT, môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc là môn học mà mọi học sinh đều phải học và hoạt động giáo dục mà mọi học sinh đều phải tham gia.

 

Môn học lựa chọn là môn học được học sinh chọn theo định hướng nghề nghiệp.

 

Môn học tự chọn là môn học không bắt buộc, được học sinh chọn theo nguyện vọng.

 

Về thời lượng giáo dục, mỗi ngày học sinh sẽ học một buổi, mỗi buổi không quá năm tiết, mỗi tiết 45 phút, tương tự hiện nay. Tuy nhiên, chương trình mới cũng khuyến khích các trường dạy học hai buổi/ngày theo hướng dẫn của Bộ. Học sinh sẽ học 29 tiết mỗi tuần trong năm lớp 10, thấp hơn mức 29,5+ theo chương trình hiện hành.

Chương trình mới yêu cầu giáo viên và học sinh chuyển từ dạy học “nhồi nhét” nội dung sang dạy tổ chức các hoạt động cho học sinh tự tìm tòi nghiên cứu. Thay vì cảnh tượng quen thuộc, thầy đọc – trò chép khiến học sinh tiếp thu kiến thức 1 chiều, thầy cô sẽ thường xuyên tổ chức các hoạt động thực hành trên lớp để học sinh tự tìm hiểu, trao đổi và khám phá kiến thức.

 

Ví dụ, với môn Ngữ văn, trước đây, chủ yếu dạy theo cách cho học sinh ghi nhớ nội dung tác phẩm, tác giả, hoàn cảnh ra đời… Học sinh chỉ biết mỗi nội dung, nghệ thuật, cái hay của tác phẩm đã học, nhưng khi chuyển sang tác phẩm khác sẽ bị động và không biết cách phân tích, cảm thụ…Còn với một tiết học trong chương trình mới, các em sẽ cùng trao đổi, bàn luận để tìm ra vấn đề. Thông qua bài giảng, giáo viên sẽ hình thành cho học sinh năng lực đọc hiểu, cảm thụ bất cứ tác phẩm hay đơn vị kiến thức nào. Như vậy, giáo viên có thể kiểm tra những năng lực này ở học sinh. Tránh tình trạng học sinh học vẹt, hình thành năng lực để khám phá văn bản không theo cách mình dạy

 

Giáo viên sẽ không “khống chế” học sinh trong quá trình tìm hiểu, trao đổi, phát biểu, chấp nhận cả những phát biểu chưa đúng, chưa chính xác. Trên cơ sở đó tiếp tục trao đổi, nhận xét và bổ sung cho học sinh. Học sinh sẽ không bị gò ép theo hướng của giáo viên theo cách dạy trước đây mà sẽ được tự do suy nghĩ, sáng tạo. Giáo viên sẽ chỉ là “chốt chặn” cuối cùng để đảm bảo các em hiểu đúng, hiểu đủ về kiến thức.

 

Việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực giúp học sinh biết dùng năng lực để giải quyết bài học, tự đánh giá được năng lực bản thân, biết mình trau dồi kiến thức nào. Thậm chí học sinh có thể tự khám phá ra điều mới mẻ vượt ngoài điều thầy cô dạy. Đây là điểm mới được đánh giá cao, tuy nhiên, điều này cũng đặt ra yêu cầu các em cũng cần thay đổi cách học, cần chủ động hơn trong quá trình học và lĩnh hội kiến thức.

Nếu Chương trình GDPT hiện hành đánh giá kết quả của học sinh ở những thời điểm nhất định trong quá trình dạy học, đặc biệt là trước và sau khi dạy, thì Chương trình GDPT mới 2018 đánh giá trong mọi thời điểm của quá trình dạy học, chú trọng đến đánh giá trong khi học. 

 

Kết quả giáo dục được tính theo các kỳ kiểm tra đánh giá thường xuyên và kiểm tra đánh giá định kỳ. 

 

Việc kiểm tra đánh giá thường xuyên do giáo viên bộ môn lựa chọn thời gian phù hợp, về hình thức được thực hiện thông qua: hỏi – đáp, viết, thuyết trình, thực hành, thí nghiệm, sản phẩm học tập.

Việc kiểm tra đánh giá định kỳ cũng sẽ có thay đổi lớn. Trước đây, ở tất cả các môn học có quy định số tiết học trên mỗi tuần, quy định có tuần kiểm tra định kỳ, có tuần kiểm tra học kỳ, kiểm tra học kỳ I thường vào tuần 18, kiểm tra học kỳ II ở tuần 35 của năm học. Nhưng trong chương trình mới, nhà trường có thể linh động sắp xếp thời khóa biểu, thời điểm kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ, miễn sao đảm bảo số tiết trong năm học.

Đối với chương trình GDPT mới, phương pháp kiểm tra, đánh giá sẽ đi theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Theo đó học sinh sẽ được đánh giá phẩm chất, năng lực dựa trên ngữ cảnh học tập, thực tiễn cuộc sống, hoạt động giáo dục, trải nghiệm, sự tiến bộ của bản thân; thông qua công cụ đánh giá về nhiệm vụ, bài tập trong tình huống, bối cảnh thật. 

 

Đặc biệt, kết quả đánh giá học sinh ở Chương trình mới phụ thuộc vào độ khó của nhiệm vụ học tập hoặc bài tập đã hoàn thành; nếu học sinh thực hiện được nhiệm vụ học tập càng khó, càng phức tạp thì sẽ được coi là có năng lực cao hơn.

 

Vì vậy, nội dung của các bài kiểm tra cũng sẽ tập trung vào việc đánh giá khả năng liên hệ kiến thức, vận dụng thực tế của học sinh hơn là việc phải học thuộc, học ghi nhớ. Ví dụ, với môn Ngữ văn, thầy cô có thể sử dụng những ngữ liệu ngoài SGK để kiểm tra khả năng cảm thụ, phân tích và mức độ nắm kiến thức của học sinh. Hay với môn Lịch sử, sẽ không nặng phải thuộc con số, sự kiện lịch sử mà chú trọng kiểm tra khả năng trình bày vấn đề lịch sử, vận dụng linh hoạt trong cuộc sống.

 

Như vậy, so với chương trình GDPT hiện hành thì chương trình GDPT 2018 có rất nhiều điểm mới, đặc biệt là sẽ có 3 bộ SGK cùng được sử dụng trong giảng dạy thay vì một bộ như chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. Theo đó SGK chỉ là tài liệu tham khảo trong quá trình dạy và học, còn chương trình mới là pháp lệnh. Điều này đòi hỏi học sinh phải thay đổi phương pháp học và cách tiếp cận kiến thức theo hướng tư duy mở, chủ động và sáng tạo. 

 

Chính vì vậy việc chuẩn bị tâm lý và kiến thức trước khi chuyển cấp lên lớp 10 là vô cùng quan trọng. Học sinh cần sớm làm quen và tiếp cận những cái mới để không bị bỡ ngỡ, từ đó tự tin học tập tốt để phát huy năng lực của bản thân. Để làm được điều này, PH, HS cần nắm bắt đúng và đủ các thông tin liên quan đến chương trình và SGK mới lớp 10. 

 

Với mong muốn đồng hành cùng học sinh, phụ huynh có con chuẩn bị lên lớp 10 theo chương trình mới, HOCMAI đã thiết kế và xây dựng Chương trình Học tốt lớp 10 với hệ thống các khóa học gồm đầy đủ các môn Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí bám sát nội dung chương trình 3 bộ SGK: Cánh diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức với cuộc sống. Tính đến hiện tại, đây là Chương trình học trực tuyến duy nhất tại Việt Nam được chứng nhận hợp chuẩn Chương trình GDPT 2018 của Bộ GD&ĐT